Veel mensen ervaren een vorm van spanning of angst bij het bezoeken van de tandarts. Voor sommigen is het slechts lichte nervositeit, terwijl anderen kampen met een intense fobie die hen ervan weerhoudt om zelfs voor noodzakelijke behandelingen naar de tandarts te gaan. Deze angst kan grote gevolgen hebben voor de mondgezondheid en uiteindelijk ook voor het algemene welzijn. In dit artikel bespreken we de oorzaken van tandartsangst en bieden we praktische tips om deze angst te overwinnen.
Oorzaken van tandartsangst
Eerdere negatieve ervaringen
Traumatische of pijnlijke ervaringen bij de tandarts, vooral tijdens de kindertijd, kunnen lang aanhoudende angst veroorzaken. Het menselijk brein is geprogrammeerd om situaties te vermijden die eerder pijn of ongemak hebben veroorzaakt.
Angst voor pijn
De angst voor pijn is een van de meest voorkomende redenen waarom mensen de tandarts vermijden. Ondanks moderne verdovingstechnieken blijft deze angst hardnekkig bestaan.
Verlies van controle
In de tandartsstoel liggen kan een gevoel van hulpeloosheid en verlies van controle geven. Dit wordt versterkt doordat de mond een intieme en kwetsbare zone is.
Schaamte
Sommige mensen schamen zich voor de toestand van hun gebit en zijn bang voor kritiek of afkeuring van de tandarts. Dit kan een sterke barrière vormen voor tandartsbezoek.
Invloed van anderen
Verhalen van vrienden of familie over negatieve tandartservaringen kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van angst, zelfs zonder eigen slechte ervaringen.
Praktische tips om tandartsangst te overwinnen
Vóór het tandartsbezoek
1. Herken en accepteer je uitstelgedrag
Merk je dat je steeds redenen vindt om de afspraak niet te maken? “Even geen tijd”, “de praktijk is nu toch gesloten”, of “ik doe het morgen wel”? Weet dat dit normaal is – ruim 80% van de mensen ervaart een vorm van weerstand tegen tandartsbezoek. Erkenning van dit gedrag is de eerste stap naar verandering.
2. Kies een angstvriendelijke tandarts
Zoek bewust naar een tandarts die ervaring heeft met angstige patiënten. Veel praktijken specialiseren zich tegenwoordig in de behandeling van mensen met tandartsangst. Vraag rond in je omgeving voor aanbevelingen.
3. Plan een kennismakingsgesprek
Maak eerst een afspraak zonder behandeling, puur om kennis te maken en de praktijk te verkennen. Dit helpt om vertrouwd te raken met de omgeving.
4. Communiceer open over je angst
Bespreek je zorgen met de tandarts. Een goede professional zal begrip tonen en samen met jou een passende aanpak bedenken. Tandartsangst is zeer gebruikelijk – je bent zeker niet de enige.
5. Maak een ochtendsafspraak
Door vroeg op de dag een afspraak te maken, beperk je de tijd om te piekeren en voorkom je dat de spanning gedurende de dag verder oploopt.
In de wachtkamer
6. Controleer je ademhaling
Begin met een eenvoudige ademhalingsoefening: adem 4 tellen in, houd kort vast, en adem 4 tellen uit. Herhaal dit enkele minuten om je hartslag te verlagen en je lichaam te kalmeren.
7. Doe een tijdsinschattingsoefening
Sluit je ogen en tel in gedachten tot 60. Open dan je ogen en kijk op de klok hoe dicht je bij de minuut zat. Deze oefening brengt je aandacht naar het hier en nu, weg van je angstgevoelens.
8. Observeer details in je omgeving
Richt je aandacht op een plant in de wachtkamer. Bestudeer de nerven in de bladeren, de kleurschakeringen, of hoe jonge blaadjes zich ontvouwen. Of onderzoek het patroon in de vloer – volg de lijnen, naden of texturen met je ogen. Deze mindfulness-technieken helpen je om in het moment te blijven.
In de tandartsstoel
9. Focus op je lichaamsdelen ver van je mond
Wiebel zachtjes met je tenen in je schoenen tijdens de behandeling. Verplaats je aandacht naar je voeten, ver weg van waar de tandarts bezig is.
10. Let op spierontspanning
Merk op wanneer je je beenspieren aanspant en laat ze bewust los. Leg je handen ontspannen op je buik in plaats van vuisten te ballen. Blijf rustig doorademen met het 4-tellen ritme.
11. Spreek een stopsignaal af
Maak vooraf een duidelijk handgebaar af dat aangeeft wanneer je een pauze nodig hebt. Dit geeft je een gevoel van controle tijdens de behandeling.
12. Gebruik afleiding
Vraag of je tijdens de behandeling naar muziek mag luisteren of een film mag kijken. Sommige praktijken hebben zelfs plafondschermen geïnstalleerd.
13. Beloon jezelf na afloop
Plan na je tandartsbezoek iets leuks. Een positieve associatie creëren helpt om de negatieve emoties rond tandartsbezoek te doorbreken.
Het belang van regelmatige controles
Hoe paradoxaal het ook klinkt, regelmatige controlebezoeken kunnen tandartsangst verminderen. Door regelmatig te gaan voor controles, worden grote problemen vroegtijdig opgespoord en blijven behandelingen doorgaans minder ingrijpend. Bovendien bouw je door regelmatige positieve ervaringen langzaam vertrouwen op.
Professionele hulp zoeken
Als je angst zo ernstig is dat bovenstaande tips niet voldoende helpen, overweeg dan om professionele hulp te zoeken. Cognitieve gedragstherapie (CGT) heeft bewezen effectief te zijn bij het behandelen van specifieke fobieën, waaronder tandartsangst. Een psycholoog kan je helpen om je angst stap voor stap aan te pakken en te overwinnen.
Neem de regie over je tandartservaring
Weet dat je niet machteloos staat tegenover tandartsangst. De tips in dit artikel geven je concrete handvatten om de regie over je gevoel en emoties te nemen. Door bewust te zijn van je gedachten en deze mindfulness-technieken toe te passen, kun je tandartsbezoeken aanzienlijk draaglijker maken.
Conclusie
Angst voor de tandarts is een veelvoorkomend probleem dat serieuze gevolgen kan hebben voor je mondgezondheid. Bijna 80% van de mensen ervaart een vorm van spanning of weerstand bij tandartsbezoek, dus je bent zeker niet de enige. Door de oorzaak van je angst te begrijpen en de praktische strategieën uit dit artikel toe te passen, kun je stap voor stap leren omgaan met deze angst.
Onthoud dat het proces van angstreductie tijd kost. Elke positieve ervaring bij de tandarts bouwt voort op de vorige. Met de juiste mindset, ademhalingstechnieken en aandachtsoefeningen is het mogelijk om tandartsbezoeken van stressvolle naar neutrale of zelfs positieve ervaringen te transformeren. De sleutel ligt in het hier en nu blijven, en niet in het piekeren over wat mogelijk zou kunnen gebeuren.
